Γράφει η Δήμητρα Δήμου.
Σου έχει τύχει να ξεχάσεις γιατί πήγες σε ένα δωμάτιο ή να μην μπορείς να θυμηθείς το όνομα κάποιου που μόλις συνάντησες; Όσο κι αν αυτά τα μικρά κενά μνήμης μοιάζουν εκνευριστικά, κρύβουν περισσότερα οφέλη από ό,τι φαντάζεσαι.
Η λήθη δεν είναι απλώς μια δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, είναι ένας εξελικτικός μηχανισμός που μας βοηθά να διαχειριζόμαστε τον τεράστιο όγκο πληροφοριών που δεχόμαστε καθημερινά και να επικεντρωνόμαστε σε ό,τι είναι πιο σημαντικό.
Γιατί ξεχνάμε;
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένας εξαιρετικά περίπλοκος μηχανισμός που επεξεργάζεται αμέτρητες πληροφορίες κάθε στιγμή. Η μνήμη μας δεν είναι απλώς ένας “σκληρός δίσκος” που αποθηκεύει δεδομένα για πάντα· λειτουργεί επιλεκτικά και δυναμικά.
Προστασία από υπερφόρτωση πληροφοριών
Αν θυμόμασταν κάθε λεπτομέρεια από όσα συμβαίνουν καθημερινά, θα ήταν δύσκολο να διακρίνουμε τις ουσιώδεις από τις ασήμαντες πληροφορίες. Το να ξεχνάμε είναι ένας τρόπος να αποφεύγουμε αυτή την υπερφόρτωση και να διατηρούμε την προσοχή μας σε ό,τι έχει σημασία.
Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
Η μνήμη μας δεν είναι στατική· τροποποιείται ανάλογα με τις νέες εμπειρίες και γνώσεις. Όταν προκύπτουν νέες πληροφορίες, ο εγκέφαλος “ανανεώνει” τις μνήμες μας, αποδυναμώνοντας παλιές συνδέσεις για να ενισχύσει νέες. Αυτό μας βοηθά να προσαρμοζόμαστε πιο αποτελεσματικά σε μεταβαλλόμενες καταστάσεις.
Τα κρυφά οφέλη της λήθης
Εστίαση στο παρόν
Το να ξεχνάμε ασήμαντες λεπτομέρειες μας επιτρέπει να δίνουμε προσοχή στο παρόν. Έτσι, μπορούμε να επεξεργαζόμαστε νέες πληροφορίες χωρίς να “βαραίνουμε” από παλιές, άχρηστες αναμνήσεις.
Αποφυγή περιττού άγχους
Η λήθη μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός αυτοπροστασίας. Όταν ξεχνάμε άσχημες εμπειρίες ή λεπτομέρειες που μας προκαλούν άγχος, ο εγκέφαλός μας προστατεύει τη συναισθηματική μας υγεία.
Δημιουργική σκέψη
Οι άνθρωποι που δεν θυμούνται κάθε λεπτομέρεια τείνουν να είναι πιο δημιουργικοί. Ο εγκέφαλος συνδέει ιδέες με ασυνήθιστους τρόπους, αφού δεν περιορίζεται από άκαμπτες μνήμες.
Ευελιξία και μάθηση
Η λήθη ενισχύει την ικανότητά μας να μαθαίνουμε νέα πράγματα. Για παράδειγμα, αν αλλάξεις διαδρομή για τη δουλειά λόγω έργων, ο εγκέφαλός σου μαθαίνει γρήγορα τη νέα πορεία, αποδυναμώνοντας τις μνήμες της παλιάς.
Τι σημαίνει όταν δεν θυμάσαι;
Υπάρχουν στιγμές που η λήθη φαίνεται προσωρινή. Μπορεί να ξεχάσεις το όνομα κάποιου, αλλά να νιώθεις ότι “το έχεις στην άκρη της γλώσσας σου”. Αυτή η αίσθηση υποδηλώνει ότι η πληροφορία δεν έχει χαθεί, απλώς δεν είναι άμεσα προσβάσιμη.
Σύμφωνα με έρευνες, αυτές οι στιγμές υποδεικνύουν έναν υγιή εγκέφαλο που διαχειρίζεται τις πληροφορίες με ευελιξία. Με επιμονή ή σωστές συνθήκες, η μνήμη συνήθως επανέρχεται.
Όταν η λήθη είναι ωφέλιμη
Αντί να ανησυχούμε κάθε φορά που ξεχνάμε, μπορούμε να το δούμε ως σημάδι ότι ο εγκέφαλός μας λειτουργεί σωστά. Η λήθη μάς επιτρέπει να εξελισσόμαστε, να επικεντρωνόμαστε στο παρόν και να προσαρμοζόμαστε σε νέες καταστάσεις.
Οπότε, την επόμενη φορά που θα ξεχάσεις πού άφησες τα κλειδιά σου, χαμογέλα: ο εγκέφαλός σου κάνει ακριβώς αυτό που πρέπει!
Φωτό: unsplash.com