Γράφει η Δήμητρα Δήμου.
Όλοι αγαπάμε τις κινηματογραφικές μεταφορές αγαπημένων βιβλίων — το να βλέπεις χαρακτήρες και κόσμους που αγαπάς να «ζωντανεύουν» στη μεγάλη οθόνη είναι μαγικό. Κι όμως, όσο καλοφτιαγμένη κι αν είναι μια ταινία, υπάρχει κάτι στο βάθος και στη μαγεία της λογοτεχνικής αφήγησης που δύσκολα αποτυπώνεται πλήρως.
Σε κάποιες περιπτώσεις, παρόλο που οι ταινίες ήταν εξαιρετικές, το βιβλίο παρέμεινε ο αδιαφιλονίκητος βασιλιάς.
Ας δούμε πέντε χαρακτηριστικά παραδείγματα:
“Το Όνομα του Ρόδου” – Ουμπέρτο Έκο
Η κινηματογραφική μεταφορά με τον Σον Κόνερι ήταν σκοτεινή, ατμοσφαιρική και μυστηριώδης — αλλά το βιβλίο; Το βιβλίο είναι ένα αριστούργημα!
Ο Έκο δεν χτίζει απλώς ένα μυστήριο μοναστηριού· ξεδιπλώνει φιλοσοφικά ερωτήματα, θρησκευτικές αμφιβολίες και την πολυπλοκότητα της γνώσης, που η ταινία απλώς δεν είχε τον χώρο ή τον χρόνο να εξερευνήσει σε βάθος.
“Το Μυστικό του Brokeback Mountain” – Annie Proulx
Η ταινία του Ang Lee είναι μια από τις πιο δυνατές και ευαίσθητες κινηματογραφικές αποτυπώσεις της αγάπης που δεν βρίσκει χώρο να ανθίσει. Κι όμως, το αυθεντικό διήγημα της Annie Proulx καταφέρνει, μέσα σε λιγοστές σελίδες, να πιάσει μια βαθύτερη ωμότητα και συναισθηματική αλήθεια, που το σινεμά απλώς υπαινίσσεται.
“Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ” – F. Scott Fitzgerald
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η ταινία με τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο ήταν εντυπωσιακή, γεμάτη στιλ και ενέργεια. Όμως το βιβλίο του Φιτζέραλντ καταφέρνει κάτι που καμία εικόνα δεν μπορεί να αποδώσει πλήρως: την τρυφερή μελαγχολία, την αδιόρατη ματαιότητα και το όνειρο που γλιστράει μέσα από τα δάχτυλα.
“Μυστικά και Ψέματα” (Atonement) – Ian McEwan
Η κινηματογραφική μεταφορά με την Κίρα Νάιτλι ήταν οπτικά μαγευτική και συναισθηματικά φορτισμένη. Αλλά το βιβλίο του McEwan εξερευνά σε ακόμα μεγαλύτερο βάθος τις τύψεις, την έννοια της συγχώρεσης και τη λογοτεχνική δημιουργία ως πράξη λύτρωσης.
Υπάρχουν επίπεδα στο βιβλίο που το σινεμά —όσο καλό κι αν ήταν— δεν κατάφερε να συλλάβει.
“Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών” – J.R.R. Tolkien
Ναι, οι ταινίες του Πίτερ Τζάκσον είναι επικές. Ναι, άλλαξαν το σινεμά φαντασίας για πάντα. Αλλά ο κόσμος του Τόλκιν στα βιβλία είναι βαθύτερος, πλουσιότερος, γεμάτος τραγούδια, λαογραφία και φιλοσοφία που δεν μπορούσε (και λογικά δεν έπρεπε) να χωρέσει σε μια κινηματογραφική εμπειρία.
Αν διάβασες τα βιβλία, ξέρεις ότι το Σάιρ δεν είναι απλώς ένα μέρος: είναι σύμβολο μιας χαμένης αθωότητας.
Η μαγεία της λογοτεχνίας βρίσκεται ακριβώς εκεί: στο ότι δεν έχει όρια. Δεν χρειάζεται σκηνικά, ειδικά εφέ ή χρονικά όρια διάρκειας.
Ένα καλό βιβλίο σού δίνει το χώρο να φανταστείς, να ερμηνεύσεις και να χαθείς μέσα του με τον δικό σου ρυθμό.
Και όσο καλές κι αν είναι οι ταινίες, κάποια ταξίδια είναι απλά… ανεκτίμητα μόνο στις σελίδες.
Φωτό: CultureNow.gr, Καστανιώτης, Bookpress, Laurel Lane, Biblioteca, unsplash.com