Γράφει η Δήμητρα Δήμου.
Η αγορομανία ή αλλιώς καταναγκαστική καταναλωτική συμπεριφορά είναι μια ψυχολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη ανάγκη για αγορές και τη συνεχή επιθυμία να ξοδεύει κανείς χρήματα, ακόμα και όταν αυτό δεν είναι απαραίτητο ή εφικτό οικονομικά. Ανήκει στις διαταραχές παρορμητικότητας και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές οικονομικές, συναισθηματικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Συμπτώματα καταναλωτικού εθισμού
Μερικά από τα κύρια σημάδια που μπορεί να υποδεικνύουν καταναλωτικό εθισμό περιλαμβάνουν:
Ανεξέλεγκτες αγορές: Η αίσθηση ότι δεν μπορείτε να σταματήσετε να αγοράζετε πράγματα, ακόμα και αν δεν τα χρειάζεστε ή δεν έχετε τα χρήματα.
Ευφορία κατά την αγορά: Νιώθετε ευτυχία, χαρά ή ανακούφιση όταν κάνετε αγορές, ακόμα και για αντικείμενα που δεν σας είναι χρήσιμα.
Συχνή σκέψη για αγορές: Σκέφτεστε διαρκώς πώς να αγοράσετε κάτι, είτε μέσω φυσικών καταστημάτων είτε online, ακόμα και αν δεν έχετε κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο στο μυαλό σας.
Απόκρυψη αγορών: Κρύβετε τις αγορές σας από τους άλλους, είτε για να αποφύγετε κριτική είτε επειδή νιώθετε ντροπή.
Χρέη και οικονομικά προβλήματα: Συχνά η αγορομανία οδηγεί σε υπερβολικό δανεισμό, χρέη σε πιστωτικές κάρτες και γενικότερα οικονομικά προβλήματα.
Ενοχές ή λύπη μετά τις αγορές: Παρά την ευφορία που νιώθετε κατά τη διάρκεια των αγορών, νιώθετε ενοχές ή θλίψη αμέσως μετά.
Αγορές ως αντίδραση σε συναισθηματικές καταστάσεις: Οι καταναλωτικές σας συνήθειες εντείνονται όταν αισθάνεστε άγχος, μοναξιά, πλήξη ή κατάθλιψη.
Καταναγκαστική χρήση προσφορών: Έχετε την τάση να αγοράζετε αντικείμενα απλά επειδή είναι σε προσφορά, ακόμα και αν δεν σας χρειάζονται.
Αιτίες
Ο καταναλωτικός εθισμός μπορεί να προκαλείται από διάφορους ψυχολογικούς, συναισθηματικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Ορισμένες από τις πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν:
Συναισθηματική αναπλήρωση: Οι αγορές χρησιμοποιούνται για να γεμίσουν συναισθηματικά κενά ή για να ανακουφίσουν συναισθήματα θλίψης, άγχους ή κατάθλιψης.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Μερικοί άνθρωποι καταφεύγουν στις αγορές για να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να νιώσουν σημαντικοί.
Κοινωνική πίεση: Η πίεση για κοινωνική αποδοχή και η ανάγκη να ακολουθήσει κανείς συγκεκριμένα πρότυπα καταναλωτισμού.
Διαφήμιση και ΜΜΕ: Η συνεχής έκθεση σε διαφημίσεις και πρότυπα κατανάλωσης μπορεί να ενισχύσει την επιθυμία για αγορές.
Επιπτώσεις
Ο καταναλωτικός εθισμός μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου:
Οικονομικά προβλήματα: Συσσώρευση χρεών, μη δυνατότητα αποπληρωμής λογαριασμών και μείωση των αποταμιεύσεων.
Συναισθηματικές επιπτώσεις: Αίσθημα ενοχής, ντροπής ή άγχους μετά τις αγορές.
Κοινωνική απομόνωση: Οδηγεί σε απομάκρυνση από φίλους και οικογένεια, είτε λόγω ντροπής είτε λόγω σύγκρουσης.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση του καταναλωτικού εθισμού περιλαμβάνει διάφορες προσεγγίσεις:
Ψυχοθεραπεία: Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη διαχείριση παρορμητικών συμπεριφορών, όπως ο καταναλωτικός εθισμός. Εστιάζει στην αναγνώριση και αλλαγή των σκέψεων και συναισθημάτων που προκαλούν την επιθυμία για αγορές.
Ομαδική θεραπεία: Ομάδες υποστήριξης για άτομα με καταναλωτικό εθισμό, όπως τα Shopaholics Anonymous, μπορεί να προσφέρουν στήριξη και να βοηθήσουν στη μείωση των επιθυμιών.
Φαρμακευτική αγωγή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γιατροί μπορεί να προτείνουν τη χρήση αντικαταθλιπτικών ή άλλων φαρμάκων για τη διαχείριση του άγχους και των συναισθηματικών διαταραχών που συνδέονται με την αγορομανία.
Οικονομική συμβουλευτική: Η συνεργασία με έναν οικονομικό σύμβουλο μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση του προϋπολογισμού και την αποφυγή περαιτέρω χρεών.
Συνειδητοποίηση: Αναγνώριση του προβλήματος και προσπάθεια για συνειδητή μείωση των αγορών, όπως η αποφυγή των διαφημίσεων και των προσφορών.
Φωτό: unsplash.com