Γράφει η Ιωάννα Λαζάρου.
Είναι ο άνθρωπος.. είναι και ο Θεός. Ο Θεός χτίζει και ο άνθρωπος γκρεμίζει.. Ποιος είναι άραγε ο Θεός που αφήνει τον άνθρωπο να αυθαιρετεί πάνω στην πλάση; Κάποτε είχε πει ο Οδυσσέας Ελύτης κοιτώντας τον ουρανό «Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!»..
Η αλήθεια είναι ότι πέρασαν πολλοί Θεοί από τη γη. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν.. Μόνο ένα παραμένει διαχρονικά το ίδιο.. Η επικράτηση του ενός.. του μοναδικού.. του πιο δυνατού Θεού.. Μυριάδες θρησκευτικοί στρατοί.. με κάθε μέσο.. από την πειθώ των λόγων.. μέχρι τη χρήση βίας.. επιδιώκουν να χρίσουν τον δικό τους Θεό ως τον κυρίαρχο στο ανθρώπινο είδος..
Σήμερα θα σας «μιλήσω» για την Αγία Σοφία. Ο τρούλος και κάποια ψηφιδωτά του χριστιανισμού.. μαρτυρούν εκείνες τις λεπτομέρειες που κρύβουν τον Θεό. Η Αγία Σοφία είναι ένα μεγάλο θύμα σε αυτό που προανέφερα.. στην επικράτηση μιας θρησκείας έναντι μιας άλλης. Η ιστορία του ναού του χριστιανισμού.. που πλέον λειτουργεί ως μουσείο και ως τέμενος των Μουσουλμάνων.. είναι συγκλονιστική.. και χαρακτηριστική!
Όλες οι θρησκείες έχουν κάνει πολέμους. Η αγάπη του Σταυρού έγινε όπλο εγκλημάτων πολέμου στις σταυροφορίες.. Οι «σατανικοί» κατά τον Σαλμάν Ρούσντι στίχοι του κορανίου υπήρξαν η σημαία τρομοκρατών και εγκληματιών σε όλον τον κόσμο. Και οι άλλες θρησκείες βέβαια έχουν τέτοια παραδείγματα.
Η Αγία Σοφία όπως προανέφερα.. είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για να διχάσει τους λαούς.. για να απομακρύνει τις διαφορετικές θρησκείες και για να προκαλέσει το μίσος για τον Θεό του άλλου.. Από το 532 μέχρι και σήμερα.. σχεδόν 1500 χρόνια μετά.. τα ελάχιστα ψηφιδωτά της.. μαρτυρούν ότι ο Θεός είναι στις λεπτομέρειες!
Στις 23 Φεβρουαρίου του 532 λοιπόν.. ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός διατάζει την ανέγερση του ναού της Αγίας Σοφίας. Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά που ο ναός αυτός θα στόλιζε το κέντρο της Κωνσταντινούπολης. Συγκεκριμένα.. ήταν η τρίτη προσπάθεια αναστήλωσης του ναού.. ο οποίος είχε στο παρελθόν καταστραφεί με αρκετά βάναυσο τρόπο. Η τρίτη αυτή προσπάθεια αποδείχτηκε και η τελευταία.. αφήνοντας τον μεγαλοπρεπή ναό στην μορφή που τον γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα. Περίπου…
Το 330 μ.Χ, άρχισε για πρώτη φορά να κτίζεται στην Κωνσταντινούπολη.. ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας.. ο οποίος τότε θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. Η εκκλησία αυτή συμβόλιζε τη νέα σελίδα στην ιστορία της πόλης.. καθώς είχε μόλις ανακηρυχτεί ως η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.. με την ονομασία Νέα Ρώμη. Η ανέγερση του ναού ήταν αρκετά χρονοβόρα.. με αποτέλεσμα ο αυτοκράτορας να μην προλάβει να δει ποτέ ολοκληρωμένο τον ναό.. ο οποίος ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν στις 15 Φεβρουαρίου 360.
Το 404 μ.Χ, κατά την διάρκεια της βασιλείας του Αρκαδίου.. ο πρώτος αυτός ναός καταστράφηκε από τους υποστηρικτές του Ιωάννη του Χρυσόστομου.. ο οποίος τότε είχε εξοριστεί από την αυτοκράτειρα Ευδοξία. Η Αγία Σοφία όμως,..γρήγορα επισκευάστηκε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β‘ και τα εγκαίνια της έγιναν στις 11 Ιανουαρίου 415. Η επιλογή όμως του ξύλου ως κυρίαρχο υλικό..για ακόμα μία φορά.. έφερε την εκκλησία ξανά αντιμέτωπη με μία τεράστια καταστροφή.
Όταν το 532 ξέσπασε η Στάση του Νίκα.. ο ναός θα καταστρεφόταν ολοσχερώς και θα έβλεπε τα παλιά του μεγαλεία να χάνονται. Πολύ σύντομα όμως.. θα γνώριζε νέα… Αμέσως μετά το τέλος της Στάσης του Νίκα.. που άφησε πίσω της πολλά ερείπια.. ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’.. δρομολόγησε την ανέγερση της Αγίας Σοφίας. Ως αρχιτέκτονες του ναού όρισε δύο από τους κορυφαίους Μικρασιάτες γεωμέτρες της εποχής.. τον Ανθέμιο από τις Τράλλεις και τον Ισίδωρο από τη Μίλητο.
Ο αυτοκράτορας ήθελε ο ναός να αντικατοπτρίζει το μεγαλείο της πόλης στην οποία ήταν χτισμένος. Ο ναός αφιερώθηκε στην Σοφία του Θεού, όμως έχει περισσότερο ταυτιστεί με την Παναγία. Λέγεται πως για την κατασκευή του χρειάστηκαν 320 κεντηνάρια χρυσού, τα οποία υπολογίζονται να είχαν κόστος γύρω στα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ! Επίσης, δούλευαν ακατάπαυστα 10.000 τεχνίτες, επί 6 χρόνια. Το αποτέλεσμα ήταν επάξιο της μεγαλοπρέπειας στην οποία στόχευε ο αυτοκράτορας και αποκαλύφθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537.
Το μεγαλείο του ναού ξεκινούσε ήδη από το προαύλιο του. Εκεί υπήρχε μία κρήνη, στην οποία οι επισκέπτες διάβαζαν την φράση «ΝΙΨΟΝΑΝΟΜΗΜΑΤΑΜΗΜΟΝΑΝΟΨΙΝ», η οποία μεταφράζεται ως «ξέπλυνε τις αμαρτίες σου και όχι μόνο το πρόσωπό σου». Το ξεχωριστό αυτής της φράσης, είναι πως διαβάζεται το ίδιο και ανάποδα. Έχοντας κτιστεί σε μία αρκετά σεισμογενή περιοχή, η Αγία Σοφία συχνά απειλούνταν από έντονους σεισμούς, οι οποίοι κατάφεραν να γκρεμίσουν δύο φορές τον μεγαλοπρεπή τρούλο της. Κάθε φορά όμως, ο τρούλος επέστρεφε ακόμα πιο γερός και μεγαλοπρεπής όπως ο «χαρακτήρας» του ναού.
Στο εσωτερικό του ναού, όλα τα βλέμματα μαγνητίζονταν από τα αξιοθαύμαστα ψηφιδωτά και τις ξεχωριστές τοιχογραφίες που τον στόλιζαν. Από τα ψηφιδωτά, κάποια έχουν διασωθεί και μένουν να θυμίζουν το άλλοτε σημαντικό κέντρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι τοιχογραφίες όμως είχαν από νωρίς καταστραφεί, καθώς το Ισλάμ καταδικάζει ως βλασφημία την απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος.
Οι σταδιακές αυτές καταστροφές του ορθόδοξου στοιχείου του ναού, ξεκίνησαν το 1204, με τις Σταυροφορίες. Εκείνη την περίοδο και μέχρι το 1261, ο ναός έγινε Ρωμαιοκαθολικός, ενώ μετά την Άλωση της Πόλης το 1453, ο ναός απέκτησε 4 μιναρέδες και έγινε μουσουλμανικό τέμενος. Περίπου 5 αιώνες μετά, το τέμενος μετατράπηκε σε μουσείο από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, σε μία προσπάθεια εκσυγχρονισμού της Τουρκίας. Πενήντα χρόνια μετά, και συγκεκριμένα στις 6 Δεκεμβρίου του 1985, η UNESCO, ανακήρυξε την Αγία Σοφία ως Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Όμως πρόσφατα, την απόφαση αυτή της UNESCO επέλεξε να αψηφήσει το Συμβούλιο Επικρατείας της Τουρκίας, δίνοντας την δυνατότητα μετατροπής του μεγάλου αυτού συμβόλου της ορθόδοξης πίστης, σε λατρευτικό χώρο του Ισλαμισμού. Με την σύμφωνη γνώμη του Τούρκου Προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν, στις 10 Ιουλίου του 2020 η Αγία Σοφία, που μέχρι τότε λειτουργούσε αμιγώς ως μουσείο, έγινε και επισήμως τζαμί, με την πρώτη μουσουλμανική προσευχή της 24ης Ιουλίου να σηματοδοτεί αυτή την αλλαγή.
ΥΓ: Στις 22 Αυγούστου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων Βίας με βάση τη Θρησκεία ή τις Πεποιθήσεις. Υπάρχουν συνεχιζόμενες πράξεις μισαλλοδοξίας και βίας που βασίζονται στη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις εναντίον ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που ανήκουν σε θρησκευτικές κοινότητες και θρησκευτικές μειονότητες σε όλο τον κόσμο, καθώς και ο αριθμός και η ένταση τέτοιων περιστατικών, τα οποία είναι συχνά εγκληματικής φύσης και μπορεί να έχουν διεθνή χαρακτηριστικά, αυξάνονται.
Φωτογραφίες: Fatih Yürür, Abdullah Öğük Ümit Karabayır (Unsplash) / Δημόσιες από Facebook