Γράφει η Εύα Καλαβρή.
Η τελευταία μέρα του χρόνου πάντα φέρνει μαζί της μία διάθεση απολογισμού και ταυτόχρονα ελπίδα, αισιοδοξία, χαρά. Είναι η στιγμή που κοιτάμε πίσω, αλλά και μπροστά.
Σήμερα, ας ταξιδέψουμε στο χρόνο, μέσα από τα χριστουγεννιάτικα στολίδια που κοσμούσαν τα ελληνικά σπίτια στο… κοντινό παρελθόν. Κάθε στολίδι, μια μικρή ιστορία, μια ανάμνηση, ένας θησαυρός.
Η Ιστορία των ελληνικών στολισμών
Τα πρώτα χριστουγεννιάτικα δέντρα έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς Όθωνας έφερε το έθιμο από τη Βαυαρία. Ωστόσο, στις περισσότερες γωνιές της χώρας, το καραβάκι κυριαρχούσε. Φτιαγμένο συνήθως από ξύλο, στολισμένο με φωτάκια, το καράβι ήταν το σύμβολο της ναυτικής μας παράδοσης και της αγάπης μας για τη θάλασσα.
Τα χρόνια περνούσαν και, όπως τα πάντα γύρω μας, έτσι και τα χριστουγεννιάτικα στολίδια άρχισαν να αντανακλούν τις αλλαγές στην κοινωνία. Από τις γυάλινες μπάλες της δεκαετίας του ’50 μέχρι τα πλαστικά στολίδια του ’90, κάθε δεκαετία έβαζε τη δική της σφραγίδα…
Παρόλα αυτά, ακόμη και αν πλέον αλλάζουμε στολισμούς, δέντρα και αντικείμενα σχεδόν κάθε χρόνο, τα παλιά στολίδια δεν έπαψαν ποτέ να έχουν μια ξεχωριστή θέση στις καρδιές μας, να προκαλούν το ενδιαφέρον μας να τα παρατηρήσουμε και να θυμηθούμε τα δικά μας παιδικά χρόνια!
Στα Τρίκαλα, στο δημοφιλές πια χριστουγεννιάτικο spot που λέγεται Μύλος των Ξωτικών, υπάρχει ένας χώρος που φιλοξενεί μια έκθεση στολιδιών. Το μουσείο χριστουγεννιάτικων στολιδιών, στη σοφίτα του Μύλου, είναι γεμάτο από παλιά στολίδια, φάτνες, γιρλάντες, φωτάκια, περίτεχνα κουτιά για ζαχαρωτά, ευχετήριες κάρτες, παιχνίδια, δωράκια και άλλα σχετικά αντικείμενα.
«Ευτυχισμένες στιγμές του παρελθόντος έρχονται να ζωντανέψουν στις φετινές γιορτές μέσα από μια σπάνια συλλογή», αναφέρει η ενημερωτική αφίσα στην είσοδο της έκθεσης. Το κείμενο συνεχίζει: «Χρειάστηκαν περισσότερες από 3.000 νυχτερινές εξορμήσεις μέσα σε 25 χρόνια για να συλλεχθούν χριστουγεννιάτικα αντικείμενα από τα τέλη του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Τότε φτιάχνονταν ακόμα με τα χέρια από μικρές βιοτεχνίες στην Ελλάδα και μεγαλύτερες, κυρίως στην κεντρική Ευρώπη και στην Ιαπωνία, παράγοντας εκπληκτικά αντικείμενα – μοναδικά αριστουργήματα λαογραφικού ενδιαφέροντος, εκφράζοντας τα εκάστοτε ρεύματα της τέχνης (art nouveau, art deco, κλπ). Αυτά τα προϊόντα ήταν ακριβά για την εποχή τους και φυλάσσονταν με περισσή φροντίδα μέσα σε χαρτόκουτες, τυλιγμένα με εφημερίδες…»
Περιηγήθηκα αρκετή ώρα, τα παρατήρησα, τα φωτογράφισα, θυμήθηκα παρόμοια στολίδια που είχαμε στο σπίτι μας, στο σπίτι των γιαγιάδων μου και των συγγενών μου. Μέσα από όλα αυτά τα στολίδια κάθε οικογένεια έβαζε τη δική της πινελιά δημιουργικότητας και αγάπης στο δέντρο.
Θυμάμαι τα ρόδια, τις καμπανούλες, τα πουλιά, τις ευαίσθητες λεπτές μπάλες, που δεν έπρεπε να πέσουν κάτω, τις πυκνές γιρλάντες, τα πολύχρωμα φωτάκια, που για χρόνια στόλιζαν ένα ασημί (καλά διαβάζετε) χριστουγεννιάτικο δέντρο στο σπίτι μας. Το χρυσό, το ασημί, το κόκκινο, το φούξια, ήταν κυρίαρχα χρώματα στο σπίτι μας. Επίσης, οι μικροί Άγιοι Βασίληδες, με ροδάκια στις μπότες τους που έπαιζαν τα κάλαντα!
Καθώς αποχαιρετώ το χρόνο σκέφτομαι ότι, όπως και τα παλιά στολίδια, έτσι και οι εμπειρίες μας αποκτούν αξία όταν τις αγκαλιάσουμε με αγάπη. Τα χρόνια περνούν, αλλά μας αφήνουν κρυμμένους θησαυρούς, έτοιμους να μας συντροφεύουν όταν τους χρειαζόμαστε περισσότερο.
Μπορούμε να κρατάμε τις μνήμες ζωντανές και ταυτόχρονα να κοιτάζουμε και μπροστά.
Μπορούμε να ονειρευόμαστε, όπως κάναμε όταν ήμασταν παιδιά, όταν κρεμούσαμε στο δέντρο τα τελευταία στολίδια, τοποθετούσαμε εκείνη τη μυτερή επιβλητική κορυφή και ανάβαμε τα φωτάκια. Τότε, ζωντάνευε και όλη η φαντασία μας μέσα στη μαγεία και τη χρυσόσκονη της εορταστικής αυτής περιόδου. Τότε νιώθαμε ευτυχία που θα άλλαζε η χρονιά και ανυπομονησία για όσα θα μας έφερνε!
Η νέα χρονιά, το 2025, είναι ένας λευκός καμβάς, για να γράψουμε, να σχεδιάσουμε, να ζωγραφίσουμε, όλα όσα επιθυμούμε.
Καλή Χρονιά, με υγεία, αγάπη και τη ζεστασιά που μόνο οι αληθινές αναμνήσεις μπορούν να προσφέρουν. 🎄
Όλες οι φωτογραφίες του άρθρου είναι τραβηγμένες στο μουσείο στολιδιών του Μύλου των Ξωτικών. Τα στολίδια προστατεύονταν από τζαμαρίες γι’ αυτό υπάρχουν κάποιες αντανακλάσεις στις φωτογραφίες.