Το Πάσχα στην Ελλάδα είναι μοναδικό. Ήθη και έθιμα ζωντανεύουν σε διάφορες περιοχές της χώρας προσφέροντας σε κατοίκους και επισκέπτες μοναδικές στιγμές.
Από τη μία η κατάνυξη της Μεγάλης Εβδομάδας που βιώνεται σε εκκλησίες και εκκλησάκια και από την άλλη η Ανάσταση με τα ιδιαίτερα έθιμα της, είναι μερικοί από τους λόγους που το ελληνικό Πάσχα είναι ιδιαίτερα όμορφο.
Κρατώντας λοιπόν αυτή τη λέξη, θα δούμε κάποια πολύ όμορφα έθιμα που πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα ειδικά το Μεγάλο Σάββατο και την Κυριακή του Πάσχα.
Αερόστατα στο Λεωνίδιο
Εδώ και έναν περίπου αιώνα, το βράδυ της Ανάστασης τηρείται το έθιμο των αερόστατων. Τα παιδιά πέντε ενοριών συναγωνίζονται στις επιτυχείς «πτήσεις» των χρωματιστών φωτεινών αερόστατων και έτσι περίπου μισή ώρα μετά το «Χριστός Ανέστη», ο ουρανός φωτίζεται με ακόμα περισσότερα «αστέρια», ενώ παράλληλα το ευαγγέλιο διαβάζεται και στην τσακώνικη διάλεκτο.
Οι κερκυραϊκοί μπότηδες
Μπότηδες είναι τα κανάτια εκείνα με το λεπτό στόμιο, που, αν έχετε κάνει Πάσχα στην Κέρκυρα, σίγουρα θα έχετε δει να σκάνε στα πόδια σας το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Πρόκειται για το έθιμο της Πρώτης Ανάστασης, κατά το οποίο οι Κερκυραίοι γεμίζουν τους μπότηδες με νερό και τους πετούν από τα μπαλκόνια των καντουνιών. Λίγο νωρίτερα, στην εκκλησία της Παναγιάς των Ξένων έχει γίνει τεχνητός σεισμός ενώ οι κερκυραϊκές φιλαρμονικές κυκλοφορούν στην πόλη παίζοντας εύθυμα εμβατήρια.
Ρουκετομανία στο Βροντάδο
Η Χίος κάθε χρόνο τέτοια εποχή τραβάει τα βλέμματα, χάρη στο έθιμο που αναβιώνει στο χωριό Βροντάδο και περιλαμβάνει την μάχη των ενοριών με ρουκέτες. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η συνήθεια ξεκίνησε επί Τουρκοκρατίας, όταν οι Χριστιανοί κάτοικοι ήθελαν να δείξουν στους Τούρκους πώς γιορτάζουν οι ορθόδοξοι την Ανάσταση, ενώ οι ειδικοί «ρουκετοποιοί» του χωριού εργάζονται γι’ αυτό το υπερθέαμα όλη τη χρονιά.
Αγώνας δρόμου στην Αράχωβα
Ανήμερα του Πάσχα, ξεκινά η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου με τους γηραιότερους κατοίκους να ξεκινούν από την Εκκλησία και πραγματοποιούν τον «αγώνα της ανηφόρας». Παράλληλα, έχουν ετοιμαστεί οι «λάκκοι» σε κάθε γειτονιά, όπου ανάβουν οι φωτιές που θα υποδεχθούν δεκάδες αρνιά – τόσα, ώστε λέγεται πως αν κάποιος δει από μακριά την Αράχωβα, νομίζει πως το χωριό έχει πάρει φωτιά.
Το κάψιμο του Ιούδα στη Θράκη
Στις Μέτρες της Θράκης, τη Μεγάλη Πέμπτη συνηθίζεται τα παιδιά να φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Έτσι τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου φτάνει στο τέλος της έξω από ένα παρεκκλήσι, όπου εκεί βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας.
Μόλις ο ιερέας ξεκινήσει να διαβάζει το σχετικό Ευαγγέλιο, ανάβουν τη φωτιά και ρίχνουν μέσα της το ομοίωμα, ενώ μόλις ολοκληρωθεί η καύση οι κάτοικοι συνηθίζουν να παίρνουν μια χούφτα από τη συγκεκριμένη στάχτη την οποία ρίχνουν στα μνήματα.
Η αναπαράσταση των Παθών στην Πάρο
Στην ανοιξιάτικη φύση και στα γραφικά σοκάκια της Μάρπησσας, από τα πλέον ζωντανά κεφαλοχώρια της Πάρου, στήνονται κάθε χρόνο τη Μεγάλη Παρασκευή, τα σκηνικά με τις αναπαραστάσεις από τα Πάθη του Χριστού.
Εκατοντάδες ντόπιοι και επισκέπτες θα ακολουθήσουν τον Επιτάφιο, γύρω και μέσα στο χωριό. Στη διαδρομή θα κάνουν δώδεκα στάσεις, όσες και τα θέματα, που αναπαριστούν, εμπνευσμένοι από τα Θεία Πάθη, οι κάτοικοι του χωριού. Κεντρικοί πρωταγωνιστές στην αναπαράσταση θα είναι τα παιδιά και οι έφηβοι. Παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού ζωντανεύουν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, τον «Μυστικό Δείπνο», το μαρτύριο της Σταύρωσης κ.α., ενώ σε κάθε μία από αυτές τις στάσεις φωτίζεται εντυπωσιακά και ένα σημείο του βουνού. Το βράδυ του Σαββάτου το έθιμο κορυφώνεται με την αναπαράσταση της Ανάστασης.
«Του μαύρου νιου τ’ αλώνι» στη Χαλκιδική
Το έθιμο «Του Μαύρου Νιου τ’ αλώνι», το συναντάμε στην Ιερισσό της Χαλκιδικής την τρίτη ημέρα του Πάσχα, στην ομώνυμη τοποθεσία πάνω στους λόφους. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό, ενώ σιγά-σιγά συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι με αποτέλεσμα πολλές φορές ο χορός αυτός να έχει μήκος τετρακόσια μέτρα.
Συγκεκριμένα, τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκελευτό» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821. Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά και μόλις φτάσει περίπου στη μέση του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό.
Ακόμη, κατά τη διάρκεια της γιορτής μοιράζονται σε όλους τους παρευρισκομένους καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι, ο λεγόμενος «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά. Ο ίδιος χορός, τέλος, επαναλαμβάνεται το απόγευμα στην κεντρική πλατεία του χωριού.
«Μπουλούκια» στην Καλαμάτα
Ο διαγωνισμός των «μπουλουκιών» στην πόλη της Καλαμάτας πηγάζει από τους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821. Οι διαγωνιζόμενοι με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένοι με σαΐτες, δηλαδή με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο, στο γήπεδο του Μεσσηνιακού με τη συμμετοχή εκατοντάδων ντόπιων και επισκεπτών.
Κορίνα Γιαννάκη