Γράφει η Εύα Καλαβρή.
Την ώρα που γράφω αυτό το κείμενο, μαίνεται πυρκαγιά στην Πεντέλη. Κι ενώ η χώρα ζει ξανά στιγμές απόλυτου χάους, όπου ένας σταθερά ανύπαρκτος κρατικός μηχανισμός εγγυάται για την ετοιμότητά του, σκέφτομαι πόσες φορές στη μέχρι τώρα ζωή μου έχω ακούσει να καίγεται η Πεντέλη.. Και κάνω το τεστ.. Στις βάσεις δεδομένων του μικρού μου εγκεφάλου, το Πεντελικόν όρος έχει καταγραφεί να καταστρέφεται δεκάδες φορές.
Αναζήτησα άρθρα από το μακρινό και το κοντινό παρελθόν και με βαθειά λύπη διαπίστωσα ότι τα ίδια κείμενα, με πολύ μικρές παραλλαγές θ’ αποτελούν και το εγγύς μέλλον. Τίποτα δεν άλλαξε, ίσα ίσα θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς με απόλυτη βεβαιότητα, ότι ήταν στατιστικά αναμενόμενο να ξανακαεί η ήδη καμμένη Πεντέλη. Δεν χρειάζεται να μπορείς να προβλέπεις το μέλλον, αρκεί να ψάξεις το παρελθόν, στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Πεντέλη: πυρκαγιά 2007, πηγή Wikimedia Commons
Διαβάζοντας “Τα χρονικά της Πεντέλης” σε ένα link που βρήκα τυχαία και με συνεπήρε, μοιράζομαι αποσπάσματα από ένα άρθρο που βρήκα στο αρχείο της εφημερίδας “Το Βήμα”, της Δήμητρας Κρουστάλλη, δημοσιευμένο στις 13 Αυγούστου 2000 (δηλαδή, 22 χρόνια πριν):
Ξεκινάει ως εξής:
“Τα δέντρα καίγονται, το δάσος των συμφερόντων φουντώνει, αλλά οι αρμόδιοι φορείς αδυνατούν να συντονιστούν για να προφυλάξουν το Πεντελικόν όρος. Δεν είναι και λίγοι: υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ, Γεωργίας, Πολιτισμού και Ανάπτυξης, ΕΥΔΑΠ, περιφέρεια, νομαρχίες και δήμοι δεν έχουν καταφέρει από το 1978 που κάθε χρόνο καίγεται η Πεντέλη να εκπονήσουν μια συγκεκριμένη μελέτη διαχείρισης για το σύνολο του ορεινού όγκου. Έτσι περισσότερα από 140.000 στρέμματα δάσους έχουν καταστραφεί τα τελευταία 22 χρόνια, σπίτια κάηκαν, ανθρώπινες ζωές χάθηκαν. Και αφού καταγγέλθηκαν οι συνήθεις ένοχοι «τα οργανωμένα συμφέροντα» και «η αδιαφορία της πολιτείας», όλα επέστρεψαν στην αταραξία…”
Κοίταξα και ξανακοίταξα την ημερομηνία δημοσίευσης για να σιγουρευτώ. Για 22 χρόνια καταστροφών μιλάει η αρθρογράφος το 2000 και άλλα 22 χρόνια πέρασαν από τότε, ωστόσο ακόμα κάθε φορά επιστρέφουμε στην αταραξία.
Στη συνέχεια, αναφέρονται ενδιαφέροντα στοιχεία για το ιδιότυπο και μπλεγμένο ιδιοκτησιακό καθεστώς της Πεντέλης, για παράνομα συμβόλαια, για ανεπαρκείς χρηματοδοτήσεις για την προστασία του δάσους, για ανεπαρκή φύλαξη, για παράνομες δραστηριότητες όπως βοσκή, κυνήγι, συστηματική απόρριψη μπαζών και σκουπιδιών, λαθρολατόμευση, καταστροφή μνημειακών χώρων, αυθαίρετη δόμηση και πολλά ακόμα.
Πεντέλη: καμένη έκταση, έτος 2007, πηγή Wikimedia Commons
Μεταφέρω άλλο ένα απόσπασμα σχετικά με την τότε “τρέχουσα κατάσταση”:
“Το Πεντελικόν όρος αποτελεί έναν αναντικατάστατο φυσικό πόρο για την Αττική, με ιδιαίτερη σημασία για την οικολογική ισορροπία του περιβάλλοντος. Συμβάλλει στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στην προστασία από τον βοριά, στην ανανέωση του αέρα, στο να είναι ήπιο το κλίμα και στην προστασία από τις πλημμύρες. Επίσης είναι ένας τόπος αναψυχής και ψυχαγωγίας κοντά στην πόλη. Η μεταλλαγή των υπωρειών της Πεντέλης σε ζώνες παραθεριστικής κατοικίας αρχικά και σε πολεοδομικό ιστό μόνιμης κατοίκησης με προαστικό χαρακτήρα αργότερα προκάλεσε τη μείωση των δασικών εκτάσεων. Οι (συχνές) φωτιές, εκτός από την καταστροφή του δάσους, ευνοούν τα πυρόφιλα είδη που μπορούν να αναγεννώνται μέσα από τις στάχτες. Η επέκταση της πόλης έφερε τις οχλούσες λειτουργίες της κοντά στον ορεινό όγκο και πολλές φορές πάνω στο δάσος. Αυτό σημαίνει αύξηση των πιθανοτήτων πυρκαϊάς, παράνομη επέκταση των ιδιοκτησιών, θορύβους και ενόχληση για την πανίδα, κάλυψη ρεμάτων και αλλαγή του μικροκλίματος στα όρια του δάσους…”
Δεν ξέρω πώς νιώθετε διαβάζοντας όλα αυτά. Είμαι σίγουρη ότι θυμάστε. Όποιος δεν θυμάται, είτε δεν θέλει να θυμάται είτε πρέπει να πάει να κοιταχτεί.
Πανοραμική Νέας Πεντέλης 2008, πηγή Wikimedia Commons
Πότε θα καταλάβουμε επιτέλους ότι δεν έχουν νόημα οι συζητήσεις στα social για το ποια Κυβέρνηση μετράει περισσότερα καμένα στρέμματα και νεκρούς; Πότε θα αντιληφθούμε το μέγεθος της δικής μας ευθύνης; Οι δικές μας επιλογές, οι δικές μας κινήσεις και αποφάσεις, οι δικές μας ψήφοι, καθορίζουν το αύριο. Οι ίδιοι εμείς απαρτίζουμε τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, τα ιδιωτικά συμφέροντα, τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, τα μοναστήρια και την εκκλησία.
Πίσω από την καταστροφή δεν βρίσκεται ο άγνωστος “κακός από τον Αστυνόμο Σαΐνη”. Πίσω από την καταστροφή βρισκόμαστε εμείς οι ίδιοι και αποφασίζουμε κάθε μέρα απολύτως συνειδητά να επαναλαμβάνουμε τα ίδια ακριβώς λάθη και να μην κάνουμε απολύτως τίποτα για να τα διορθώσουμε. Γιατί απλώς δεν θέλουμε.
Σε μένα είναι πλέον ξεκάθαρο. Όχι, ότι δεν το είχα καταλάβει μετά την τραγωδία στην Εύβοια πέρσι το καλοκαίρι. Απλώς πλέον το υποστηρίζω με βεβαιότητα:
Δεν θέλουμε ν’ αλλάξουμε.
Δεν θέλουμε να προστατεύσουμε τα δάση.
Δεν θέλουμε να προλαμβάνουμε τις πυρκαγιές.
Δεν θέλουμε να πιάσουμε τους εμπρηστές.
Αν θέλαμε, θα κάναμε κάτι συλλογικά. Θα είχαμε κάνει κάτι τα 44 τελευταία χρόνια που συζητάμε ότι καίγεται η Πεντέλη.
Οι σκέψεις μας σε όλους όσους δοκιμάζονται απόψε. Να τελειώσει γρήγορα ο εφιάλτης.
Εισαγωγική φωτογραφία από το site του Δήμου Πεντέλης, που δείχνει την Αττική από το Πεντελικό όρος…